Một báo cáo của Hiệp hội Quản trị Nhân sự Hoa kỳ (SHRM) đã cho thấy, "95% nhân viên không hài lòng với quy trình đánh giá của công ty. Hơn nữa, 90% không tin rằng những kết quả của quy trình này là chính xác." Cuối năm luôn là thời điểm các nhà lãnh đạo bận rộn với việc đánh giá hiệu suất nhân viên. Đây là một quy trình quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của từng cá nhân và cả tổ chức. Tuy nhiên, nếu không được thực hiện đúng cách, việc đánh giá hiệu suất có thể phản tác dụng.

04 sai lầm thường gặp khi đánh giá hiệu suất nhân viên:

1. Chuẩn bị sơ sài

Sai lầm phổ biến nhất chính là sự chuẩn bị sơ sài, qua loa. Một số nhà quản lý xem việc đánh giá hiệu suất chỉ là một thủ tục cần làm cho đủ quy trình của HR. Họ quá bận bịu với công việc cuối năm và quản lý một đội ngũ đông, nên chỉ dành vài chục phút cho mỗi buổi đánh giá. Kết quả là nhân viên chỉ được trao đổi sơ sài về thành tích, điểm cần cải thiện và kế hoạch phát triển.

2. Chỉ nhớ được những chuyện gần đây

Một sai lầm khác là chỉ đánh giá dựa trên những gì nhân viên làm gần đây nhất (Hiệu ứng gần đây - Recency Effect). Điều này không công bằng, vì nó bỏ qua toàn bộ quá trình làm việc của nhân viên trong cả năm. Hãy tưởng tượng bạn chỉ xem đầu và cuối một bộ phim. Bạn có thể nắm được sơ qua nội dung, nhưng sẽ bỏ lỡ toàn bộ cốt truyện. Vậy thì làm sao bạn có thể đánh giá bộ phim một cách chính xác?

3. Đưa ra phản hồi thiếu hiệu quả

Khi đưa ra phản hồi, nhiều quản lý mắc những sai lầm như:

• Chỉ tập trung vào những hạn chế, thiếu sót của nhân viên thay vì cùng nhau tìm giải pháp cải thiện. Chỉ nói "Em thường hay trễ deadline" thay vì tìm nguyên nhân và hướng khắc phục.
• Suy diễn và quy chụp, thay vì cung cấp tình huống cụ thể. "Em coi thường công việc" thay vì nêu ra tình huống "Tuần trước em đã trễ 2 lần deadline báo cáo".
• Phản hồi chung chung, không rõ ràng. Như nhận xét "Anh/Chị rất không hài lòng về cách làm việc của em!" khiến nhân viên khó xác định vấn đề cụ thể cần cải thiện.
• Sử dụng cách "Phản hồi Sandwich" không hiệu quả, khiến nhân viên bỏ qua phần tiêu cực. Những sai lầm này khiến nhân viên khó nhận ra và cải thiện được những điểm cần phát triển.

4. Gắn liền việc tăng lương với đánh giá hiệu suất

Đây là một sai lầm phổ biến, làm mất đi ý nghĩa thực sự của việc đánh giá và biến nó trở thành buổi trò chuyện với mục tiêu tăng lương thăng chức. Về cơ bản, đánh giá hiệu suất là để thảo luận về hiệu quả công việc của nhân viên, chứ không phải về mức lương của họ. Nhưng với cách tiếp cận này, nhân viên có thể sẽ chỉ tập trung vào việc liệu họ có được tăng lương hay không, thay vì làm thế nào để đóng góp nhiều hơn cho công ty.

Chúng ta có thể làm gì để tránh những sai lầm này?

1. Đánh giá hiệu suất, đừng chờ đến cuối năm

Chờ đến cuối năm mới đánh giá hiệu suất là điều không hợp lý. Ngoài "hiệu ứng gần đây", việc này còn khiến nhân viên cảm thấy bị "ghim" theo kiểu “Sao lúc em sai anh không nói luôn, mà giờ anh mới nói?”. Thay vào đó, quản lý nên đánh giá và phản hồi thường xuyên. Như khảo sát từ Gallup chỉ ra, nhân viên gắn kết hơn gấp 2,7 lần khi họ nhận được phản hồi hàng tuần. Điều này giúp quá trình cuối năm trở nên nhẹ nhàng hơn, tập trung vào những công việc gần đây và đặt ra mục tiêu cụ thể.

2. Hãy nâng cao kỹ năng phản hồi, nhưng đừng chỉ giải quyết phần ngọn

Chúng ta thường chú trọng vào kỹ năng "giving feedback" của lãnh đạo, nhưng điều này chỉ giải quyết được phần ngọn. Thực ra, việc xây dựng môi trường tâm lý an toàn, nơi nhân viên cảm thấy được lắng nghe và thông cảm, mới là tiền đề quan trọng để phản hồi đạt hiệu quả. Chỉ khi nhân viên cởi mở, họ mới tiếp nhận phản hồi một cách chủ động để phát triển bản thân.

3. Tập trung vào phát triển nhân viên, thay vì trì chiết

Thay vì xem đánh giá như công cụ để xếp loại hay trừng phạt, lãnh đạo nên biến nó thành cuộc đối thoại về tiềm năng phát triển của từng nhân viên. Hãy cùng nhau xác định điểm mạnh, khoảng cách năng lực và xây dựng kế hoạch phát triển cụ thể, có thể đo lường được. Các sếp có tò mò về các mô hình và lý thuyết giúp đưa ra phản hồi hiệu quả, theo dõi The New Leaders và đăng ký email để nhận về các thông tin hữu ích hàng tuần nhé.